Gdzie jest Bydgoszcz z dawnych lat?

Pomnik Króla Kazimierza Wielkiego - założyciela miasta

Początki Bydgoszczy sięgają wczesnego średniowiecza i jawią się jako gród bydgoski. W kronikach pisany jako ważny punkt, na krańcach dawnej Polski (Krajna), w walkach o Pomorze. Przełomową datą w historii grodu nad Brdą jest 19 kwietnia 1346. Wówczas to król Kazimierz III Wielki, biorąc pod uwagę strategiczne położenie wojskowe i gospodarcze Bydgoszczy, nadał jej prawa miejskie. Miasto zaczęło rozkwitać głównie dzięki handlowi rzecznemu i w XVI wieku Bydgoszcz należała do większych miast Rzeczpospolitej. 

Na rycinie Eryka Dahlberga z 1657 r. przedstawiającego panoramę Bydgoszczy widać mur obronny, murowany ratusz i domy pokryte dachówką, 10 wież kościelnych

XVI wieczna Bydgoszcz to również żywy ośrodek kultury, rozwijający się głównie pod wpływem sprowadzonych tu zakonników, bernardynów i jezuitów. Lata niszczące dla Bydgoszczy to okres od 1700 do 1721 r., tocząca się wojna północna doprowadziła do pożóg i klęsk głodu. Pozostało 3 tysiące mieszkańców. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku Bydgoszcz weszła w skład Królestwa Prus i pozostała w nim, z krótkimi przerwami przez 148 lat. Przez ten okres następuje rozbudowa miasta i Bydgoszcz w przeważającej większości staje się miastem niemieckim (zmienia nazwę na Bromberg). Dopiero 20 stycznia 1920 roku Bydgoszcz wróciła do macierzy, szybko nastąpiła repolonizacja zarówno przemysłu, jak i handlu. W przededniu II wojny światowej Bydgoszcz liczyła 140 tysięcy mieszkańców ( 90% to Polacy). Dalszy rozwój miasta, 1 września 1939 r., przerwała niemiecka okupacja. Trwała do końca stycznia 1945 r. W 1989 r. rozpoczął się dla Polski i również Bydgoszczy nowy etap. Odzyskano suwerenność i wyzwolenie spod wpływu Związku Radzieckiego. Dziś Bydgoszcz należy do najszybciej rozwijających się miast w Polsce.

Gdzie jest Bydgoszcz z dawnych lat?  Odpowiedź znajdziemy przeglądając zarysy dziejów Bydgoszczy w różnych opracowaniach, albumach i starych kronikach. Na uwagę zasługuje „Album Bydgoski”, swego czasu wydany w VII tomikach razem z Gazetą Pomorską, wzbogacony fotografiami z prywatnych kolekcji i historiami rodzinnymi, których próżno szukać w innych pracach poświęconych dziejom Bydgoszczy. Miałam okazję je przeczytać dzięki uprzejmości miłośnika tego miasta, Bydgoszczanina, Pana Zygfryda Trzcińskiego. Można również poszukać dawnej Bydgoszczy  spacerując po mieście. Tu odnajdziemy ją w starych kamienicach z przełomu XIX / XX wieku, kościołach czy innych budynkach użyteczności publicznej. Większość z nich przetrwała zawieruchę II wojny światowej, choć nie wszystkim było to dane, jak chociażby okazały budynek teatru, synagoga żydowska czy kościół pojezuicki na starym rynku.

Katedra Bydgoska Św. Marcina i Mikołaja (Fara)  to najstarszy kościół, a zarazem najstarszy budynek w Bydgoszczy (1466 - 1502), stan z początku  XX wieku

Obecny wygląd.

Ciekawostka - podczas prac konserwatorskich 2 stycznia 2018 r. , pod posadzka, odkryto skarb, oceniany przez archeologów jako najbardziej okazały w skali kraju. W skład znaleziska wchodzi 486 złotych monet (głównie holenderskie dukaty) oraz inne cenne precjoza. Skarb został najprawdopodobniej zakopany po 1652 r., o czym świadczy najmłodsza moneta. Lata 1655 - 1660 to okres potopu szwedzkiego. Jedna z hipotez dotycząca pochodzenia skarbu mówi, że mógł on należeć do jakiegoś bogatego kupca, który ukrył go w pośpiechu przed nadciągającymi Szwedami, ale właścicielem  mógł być  także kościół czy bractwo szyprowe. Bydgoszczanie liczą na to, że skarb pozostanie w Bydgoszczy i wkrótce będzie udostępniony zwiedzającym.

Stary rynek, Kościół Pojezuicki, początek XX wieku

Kościół Pojezuicki został zburzony przez Niemców w 1940 r, aktualnie mieści się tutaj Urząd Miasta

Stary Rynek, pomnik Fryderyka Wielkiego, !900 r.

Stary Rynek współcześnie, pomnik  poświęcony ofiarom II wojny światowej

Plac Kościeleckich, Fara ewangelicka, początek XX wieku

Kościół w otoczeniu drzew (kasztany), zastanawiam się, czy to te same drzewa co na zdjęciu sprzed wieku? 

ul. Jezuicka 1915 r.

Widok dzisiejszy

ul. Fryderykowska, początek XX wieku ( aktualnie ul. Długa)

ul. Długa 100 lat później, ale budynek na pierwszym planie już bez balkonu

Ul . Mostowa, początek XX wieku

ul. Mostowa, współcześnie 

Teatr miejski zbudowany w 1896 r., poważnie uszkodzony ostrzałami pocisków podczas wyzwolenia. Ostatecznie 1946 r. rozebrany

Plac Teatralny, miejsce po byłym teatrze. W planach jest budowa wielofunkcyjnego kompleksu na cele kulturalne w bardziej nowoczesnej wersji.

Gmach poczty głównej 1905 r.

Poczta główna współcześnie

Kościół Klarysek początek XIX wieku

ul. Jagiellońska, kościół Klarysek dzisiaj

Spichrze, początek XX wieku

ul. Mostowa, spichrze po rewitalizacji

ul. Gdańska, okolice " Hotelu pod orłem",początek XX wieku

To samo miejsce, dzisiaj

ul. Gdańska, okres II wojny światowej 1942 r.

Prawie tak samo, tylko inne już samochody, za którymi stoją charakterystyczne budki z kwiatami

Ul. Gdańska, bliżej naszych czasów, lata 60 - te XX wieku

Po 50 latach, odnowione budynki, prezentują się bardzo okazale



Bydgoski dworzec koniec XIX wieku

Nowy dworzec , oddany do użytku w 2016 r, za nim odrestaurowana część starego dworca

 

Synagoga, rozebrana na rozkaz Niemców w 1939 r., przez bydgoskich Żydów, którzy codziennie pędzeni ulicami miasta, gołymi rękami rozbierali bożnicę.

Pamiątkowy obelisk w miejscu synagogi

Tablica pamiątkowa



Las gdański, w tle zabudowa Miejskich Wodociągów, początek XX wieku

 Las gdański w dalszym ciągu istnieje i służy jako miejsce rekreacji a w budynku Miejskich Wodociągów mieści się Muzeum Wodociągów

Zdjęcia  dawnej Bydgoszczy prowokują do refleksji o przemijaniu, szczególnie te na których widać ludzi. Nie ma ich już wśród nas, zapewne jak my teraz, skwapliwie, zabiegali o swoją pomyślność. Ich dziedzictwo jest widoczne do dziś i korzystają z tego kolejne pokolenia, dbając o dobry stan zabytków. Dzisiejsza Bydgoszcz stawia na nowoczesność i rozwój w sferach społeczno-gospodarczych, naukowych, kulturalnych, ale to już temat na inny post. Wszystkie te działania podnoszą rangę Bydgoszczy, tę troskę o miasto i jego mieszkańców widać na każdym kroku. Mogę więc powiedzieć (co potwierdzają również badania ankietowe), że bardzo dobrze się tutaj mieszka.

Źródło:
- Bydgoszcz okruchy przeszłości, facebook
- Zbiory prywatne - Krystyny Matyśkiewicz, Zygfryda Trzcińskiego